Beta-alanin insan vücudunda karaciğerde endojen olarak üretilen bir aminoasittir. Özellikle diyetimizde tükettiğimiz beyaz et (kümes hayvanları, balık) ve kırmızı et gibi gıdalar yoluyla da alabiliriz. Beta-alanin, karnosin sentezi için ara ve sınırlayıcı faktör olarak en önemli
rolü kas iskelet kasında gözlemlenir. Sporcuların ilgisini çeken beta-alaninin etkisi, kas karnosin konsantrasyonlarındaki artıştır. Karnosin ise kas yorgunluğunu azaltmaktan ve kas asidozunu tamponlamaktan sorumlu bir dipeptittir.

Karnosinin parçalanmasını katalize eden enzim (karsosinaz) insanlarda serumda bulunmasına rağmen iskelet kasında ve birçok hayvanda bulunmaz. Bu yüzden oral karnosin takviyesi, insan kas karnosin düzeylerinde bir artışa sebep olamaz. Çünkü karnosin iskelet kasına ulaşamadan metabolize olur. Bu sebeple yapılan çalışmaların beta-alanin alımının daha verimli olacağı yönündedir. Bununla birlikte, egzersize bağlı pH düşüşlerini azalttığı, karnosinin egzersize bağlı asidozun tamponlanmasında önemli rol oynadığı çalışmalar tarafından desteklenmiştir. Başka bir çalışmada beta-alanin takviyesinin, karnosin birikimin faydalı etkilerinin vücut kompozisyonu değişikliklerine dönüşmediği gösterilmiştir.

Beta-alanin, özellikle yaşlı kişilerde nöromüsküler yorgunluğu azalttığı ve başka bir çalışmada demans riskini düşürebileceği araştırılmıştır. Bu çalışmada yaşlı Japon popülasyonu kullanılmıştır. Beta-alanin içeren gıdaların diyetle alınması demansın önlenmesinde faydalı
olabileceğini düşündürmektedir.

Beta-alanin için günde 4-6 g’lık bir yükleme dozu ileri sürülmüştür. En az iki hafta boyunca 2g’lık parçalara bölünen beta-alanin takviyesi alınırsa etkili olabileceği ve kas karnosini arttırmak için optimal bir gereklilik sunar. Daha fazla ve tez seferde alınan doz miktarlarında parestezi (karıncalanma) görülmüştür. Bu karıncalanmanın herhangi bir şekilde zararlı olduğunu destekleyecek kanıtlar olmamıştır.

Karıncalanma daha çok yüz, boyun ve ellerin arkasında görülür. Doza bağımlı olup yüksek dozajların büyük yan etkilere neden olabileceği söylenebilir.

Uzm.Dyt. Mestan ÇİLEKÇİ

Stj.Dyt. İrem KABAHOR